|
|
|
|
|
|
 |
انتشار آنلاین مقالات پذیرفته |
 |
|
| | تاریخ ارسال: 1402/11/16 | |
|
در این بخش مقالات پذیرفته شده قطعی ، پس از ویراستاری نهایی به تدریج و به شکل برخط منتشر می شوند تا در شماره مربوط قرار گیرند
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
صص ۵-۲۷ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۷, Autumn & Winter ۲۰۲۳/ ۲۰۲۴
|
۱- رواداری و تسامح اجتماعی در رهیافت گفتمانی قرآن کریم و لیبرال
قاسم محسنی مری، سلیمان عباسی
(تاریخ دریافت مقاله: ۲۰/۷/۱۴۰۲ـ تاریخ پذیرش مقاله: ۲۳/۱۰/۱۴۰۲)
چکیده
رواداری بهعنوان مفهوم اخلاقی و حقوقی، گونهای آشتی، دیگرپذیری و همزیستی با دیگران است که شماری باهمآمیزی مفاهیم تسامح و تساهل درآموزههای دینی، دریافت مفهومی همسان از آن ارائه دادند. قرارگرفتن در نظام گفتمانی متفاوت، برداشتها از این مفهوم را متمایز کرد. بر این اساس رواداری در روایت قرآنکریم از جهت وجودشناسی هم پیوند با مفهوم توحید بهعنوان هسته مرکزی این گفتمان است و بیانگر نوع ارتباط آدمی با خدا از جهت دوری یا نزدیکی می‌باشد و با مؤلفههای درون گفتمانی همانند ایمان، کفر، نفاق و اهل کتاب در حوزه اندیشه و رفتار قابل تعریف است. این مفهوم در گفتمان لیبرال، با رهیافت انسان محورانه و دریافت ویژه از واقعگرایی در معنای همزیستی، دیگرپذیری و بیگانهزدایی بهکار رفت و تلاش شد در حوزه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، شیوههای رفتاری و اندیشههای ناهمسو را با این ایده - که هر یک از بینشها بهرهای از حقیقت دارند- از تقابل باهم برهاند و با طرح مفهوم احترام و زیست مسالمتآمیز آنان را در کنار هم قراردهد. جستار حاضر با شیوه توصیفی و تحلیلی با بهرهمندی از اسناد کتابخانهای تلاش شد مفاهیم روادارای در دو گفتمان لیبرال و قرآنکریم بررسی شده و دلیل برداشتهای متفاوت هر کدام از این دو گفتمان تبیین شود.
کلید واژه‌ها: تسامح، تساهل، رواداری، قرآن کریم، لیبرالیسم.
۱. مدرس مدعو دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، ایران، (نویسنده مسئول)؛ ghmohseni۱۳۵۲ gmail.com
۲. استادیار دانشگاه جامع علمی کاربردی، تهران، ایران، abbasiuast.ac.ir
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
صص ۲۹-۵۴ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۷, Autumn & Winter ۲۰۲۳/ ۲۰۲۴
|
۲- نسبت‌سنجی حقیقت تسبیح و ولایت انسان کامل
محمدرضا آرام
(تاریخ دریافت مقاله: ۲۳/۸/۱۴۰۲ تاریخ پذیرش مقاله: ۶/۹/۱۴۰۲)
چکیده
از آنجا که «انسان کامل» نه مانند دیگر موجودات عالم، مظهر یک اسم، بلکه مظهر همه اسماء الهی است، به همین خاطر بر موجوداتی که مظهر یک یا حتی چند اسم از اسماء الهی هستند احاطه وجودی دارد؛ در واقع انسان کامل یا همان ولی الله الاعظم حقیقتی است که تمامی اسماء الهی در آن متجلی شده است، او کل واحدی است با پتانسیل در بردارندگی تمامی اسماء و صفات الهی، لذا هر آنچه در این دو وجه تجلی نموده ازدایره این حقیقت خارج نیست که این همان معنای ولایت انسان کامل و ولی الله است که تجلی ولایت الله می‌باشد. و از طرفی امر تسبیح از اموری است که رشد و تعالی تمامی پدیدهها را بعهده دارد؛ به عبارت دیگر تمامی اسماء با تسبیحی که در آنها جاری و ساری است به سمت تعالی خویش سیر و صیرورت دارند؛ و همانطور که در بالا اشاره شد، ازآنجا که تمامی اسماء و صفات در حقیقتی به نام ولی الله متجلّی است، پس تسبیح نیز در همین چارچوب به وقوع می پیوندد؛ بنابر این میتوان نتیجه گرفت با تجلّی ولایت الهی در عالم، امر تسبیح نیز رخ نموده است و تمامی اسماء الهی در چارچوب ولایت ولی الله الاعظم، با توانمندیی به نام تسبیح که در نهاد هر اسم تعبیه شده است، به سمت هدف غایی خویش سیر و صیر می‌نمایند. نگارنده در این مقاله، جهت اثبات حقیقتی که بیان شد، به روش تحلیلی - توصیفی و استفاده از منابع کتابخانهای و با بهرهمندی از شیوه معناشناختی واژه، ضمن پژوهش در آیات دربردارنده واژگان «تسبیح» و ولایت «انسان کامل» و مشتقاتشان، آنان را مورد مداقّه و بررسی تطبیقی قرار داده و نمونههای علمی از این ارتباط و نسبت‌سنجی بین ولایت و تسبیح را به کمک قرآن و روایات ارائه میدهد.
کلید واژه‌ها: تسبیح، ولایت، انسان کامل، نسبت سنجی، قرآن و روایات.
[۱]. دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران؛ aram.mohammadrezayahoo.com
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
صص ۵۵-۷۸ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۷, Autumn & Winter ۲۰۲۳/ ۲۰۲۴
|
۳- سبک بیانی تصریف در قرآن و کاربست آن در سبک تربیتی با تاکید بر روش تغییر مخاطب
مجتبی انصاری مقدم، احمد زارع زردینی، علی محمد میرجلیلی
(تاریخ دریافت مقاله: ۳/۷/۱۴۰۲ تاریخ پذیرش مقاله: ۲۵/۹/۱۴۰۲)
چکیده
از دیرباز تاکنون یکی از مهمترین مسائل در خانواده و جامعه، مسئله تربیت است؛ در همه ادوار اندیشمندان حوزه‌های مختلف به دنبال ارائه راهکار مطلوب تربیتی بوده‌اند. با توجه به اینکه قرآنکریم به عنوان آخرین و اصیل‌ترین کتاب آسمانی به شمار می‌رود و نص آن بدون هیچ تغییری همان نص نزولیافته از سوی خداوند متعال است، توجه به روش تربیتی خداوند در قرآن کریم از اهمیت والایی برخوردار است. پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی به دنبال استخراج الگوی تربیتی خداوند در قرآن کریم است. پس از مطالعه قرآن میتوان دریافت که در قرآن برای القای مفاهیم از الگویی ویژه به نام «تصریف» استفاده شده است؛ تصریف به معنای «ارائه مفهوم واحد با روش‌های گوناگون» است. این سبک تربیتی، نوعی تربیت لایه‌ای به شمار می‌رود که در مواقع مختلف بنابر شرایط مخاطب از گونهای خاص استفاده میشود. در بسیاری از آیات، خدای متعال مفاهیم قرآن را بر مبنای مخاطبان ایراد می‌نماید؛ گاهی مخاطب شخص پیامبر $ است که از روشی مؤدبانه استفاده نموده، گاهی مخاطب مؤمنین هستند با تشویق آنها می‌پردازد، گاهی منافقین و یهود مخاطب می‌شوند که از روش‌های تمثیل و انذار استفاده شده است و امثال اینها. نتیجه آنکه تربیت با سبک تصریف (بر مبنای تغییر مخاطب) الگوی ویژه برای القای مفهوم است که می‌تواند مورد استفاده همگان قرار گیرد، این سبک در فهم بهتر معنا نزد مخاطبان تأثیر شایانی دارد. از دیگر نتایج این‌پژوهش میتوان به بسترسازی جهت طراحی یک روش تربیتی اشاره نمود که به مطالعه این سبک در قرآن کریم می‌پردازد.
کلید واژه‌ها: قرآن، تربیت، تصریف، مخاطب، تغییر مخاطب، روش تربیتی.
. دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه میبد، میبد، ایران؛ Mojtabaansari۶۷۶۷gmail.com
. دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه میبد، میبد، ایران (نویسنده مسئول)؛ zarezardinimeybod.ac.ir
. استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه میبد، میبد، ایران؛ almirjalilimeybod.ac.ir
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
صص ۷۹-۱۰۳ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۷, Autumn & Winter ۲۰۲۳/ ۲۰۲۴
|
۴-گونه‌شناسی و تحلیل کار بست‌های سیاق در تفسیر ألأساس با تطبیق بر تفاسیر ساختارنگر
(با تأکید بر آیات ادبی)
مینا شمخی، حمید ایماندار، جواد شکور
(تاریخ دریافت مقاله: ۳/۱۰/۱۴۰۲ تاریخ پذیرش مقاله: ۱۳/۱۰/۱۴۰۲)
چکیده
سیاق از مهمترین قرائن در فهم مراد الهی است که در تفاسیر ساختارنگر از ابزارهای اصلی مفسر محسوب میگردد. با توجه به اهمیت تفسیر ألأساس سعید حوی در میان این تفاسیر، ضرورت دارد تا تعداد دفعات بهکارگیری سیاق ذیل هر کارکرد، احصاء و برداشتهایش نیز در بوته نقد قرار گیرد تا دقت مفسر در بهرهمندی از سیاق در حل اختلافات تفسیری روشن شود. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای صورت گرفته است که براساس یافتههای این پژوهه، حوی از سیاق در ۳۵۷ مورد که مشتمل بر ۱۲ کارکرد از جمله توسعه و تحدید گستره دلالت الفاظ، اثبات پیوستگی آیات بهظاهر گسسته، فهم نوع ادوات و... میشود، بهره برده است که تعدد کارکردها به معنای توجه مفسر به موضوعات مختلف است. حوی هر چند به کاربستهای متعدد سیاق توجه داشته اما در کارکردهایی همچون فهم آیات و سُوَر مکی و مدنی، کشف واحد نزول، اختیار قرائت و... که در زمره کاربردهای سیاق محسوب می‌شوند، توجهی نداشته است همچنین عدم توجه کافی به انواع سیاق، برتری دادن عقاید خویش و آراء دیگران بر آن، سبب ضعف در برداشتهایش شده است.
کلید واژه‌ها: سیاق، تفسیر، تفسیر ساختارنگر، تفسیر ألأساس، سعید حوی، آیات ادبی.
. دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران؛ m.shamkhiscu.ac.ir
. دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران (نویسنده مسئول)؛ j.shakoryahoo.com
* مقاله مستخرج از رساله دکتری دانشجو است.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
صص ۱۰۵-۱۲۰ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۷, Autumn & Winter ۲۰۲۳/ ۲۰۲۴
|
۵- واکاوی سندی و دلالی حدیث «الانبیاء احیاء فی قبورهم یصلون» از دیدگاه سلفیه
محمدحسین مؤید، مجتبی مرادی مکی، محمد اسفندیاری
(تاریخ دریافت مقاله: ۱۸/۹/۱۴۰۲ تاریخ پذیرش مقاله: ۱۴/۱۰/۱۴۰۲)
چکیده
یکی از احادیثی که نیاز به بررسی و تأمل دارد، حدیث «الأنْبِیاءُ أَحیاءٌ فی قُبُورِهِم یصَلُّونَ» می‌باشد. بررسی‌های انجام‌شده نشان میدهد که این حدیث در کتب حدیثی فراوانی با عبارات مختلفی ذکرشده است و در خصوص سند و دلالت آن مباحث زیادی مطرح است. از آنجا که اثبات صحت حدیث و بحث در خصوص نوع حیات ذکرشده در حدیث آثار و پیامدهای کلامی خاصی همچون مشروعیت توسل، استغاثه، شفاعت و ولایت تکوینی دارد مقاله پیش‌رو با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی سند و دلالت حدیث مذکور می‌پردازد. یافتههای این تحقیق حاکی از آن است که روایت موردنظر در منابع موردقبول سلفیه آمده است و بر اساس اعتراف برخی از سلفیان همچون البانی، حدیثی صحیح محسوب میشود. دلالت این حدیث توسط احادیث مشابه فراوانی قابل تائید است و برداشت سلفیه از متن روایت با آموزه‌های قرآنی، حدیثی و اجماع علمای اهل سنت ناسازگار است.
کلید واژه‌ها: سند، دلالت، حیات برزخی، سلفیه، روح، انبیاء
. دانش پژوه سطح سه رشته تخصصی کلام اسلامی مدرسه علمیه عالی نواب مشهد، ایران (نویسنده مسئول)؛mohammadhoseinmoayyedgmail.com
. دانش پژوه سطح چهار رشته تخصصی کلام مقارن مدرسه علمیه عالی نواب؛ دانش آموخته دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب، مشهد، ایران؛ moradimaki۱۳۹۳gmail.com
. محمد اسفندیاری، استاد حوزه علمیه خراسان و دانشگاه، مشهد، ایران؛ mohamadesfandyari۵۴gmail.com
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
صص ۱۲۱-۱۴۳ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۷, Autumn & Winter ۲۰۲۳/ ۲۰۲۴
|
۶- ترجمه و نقد مقاله: صالح نبی و علی بن ابی طالب در منابع شیعی:
مطالعه‌ای مقایسه‌ای خالد سنداوی
گروه مطالعات چند رشته‌ای کالچ آکادمیک مکس استرن، عِمِق ییزراعیل، اسرائیل[۱]
بشیر سلیمی، سیعد طاوسی مسرور
(تاریخ دریافت مقاله: ۱/۱۰/۱۴۰۲ تاریخ پذیرش مقاله: ۲۲/۱۰/۱۴۰۲)
چکیده (مقاله اصلی[۴])
در این مقاله به مقایسه صالح پیامبر و ناقه‌اش با علی بن ابی طالب در پرتو منابع شیعیان از جمله قصص الانبیاء، احادیث، فقه و تفاسیر قرآن خواهیم پرداخت. در روایت شیعیان از فاصله زمانی زیاد و ترتیب رخ داد تاریخی بین آن دو چشم‌پوشی شده است، به دلیل تمایل راویان به بهبود وضعیت سابق علی و مزین کردن شخصیت او به پرهیزکاری، به عنوان فرد دارای بسیاری از صفات صالح پیامبر به تصویر کشیده شده است. بنابراین علی به‌گونه‌ای ترسیم میشود که در بسیاری از خصوصیات صالح پیامبر سهیم بوده و دقیقا همانند او از دودمانی مقدس می‌باشد. نویسندگان شیعه از ارتباط میان شخصیت آن دو استفاده کردند تا تردیدکنندگان را در به حق بودن امامت علی متقاعد کرده و نشان دهند که مرتبه ایشان کمتر از یک پیامبر نبوده و قدمت اعتقاد شیعی را به اثبات برسانند.
کلید واژه‌ها: صالح پیامبر، ناقه صالح، علی بن ابی طالب، امام، ولایت، وصیت، اوصیاء.
[۱]. خالد سنداوی، متولد ۱۹۶۴ در شهر جِش، از توابع جلیل، است و تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه حیفا (لیسانس و فوق لیسانس ادبیات عرب) و دانشگاه بار ایلان (دکترای شیعه‌شناسی) گذرانده است. موضوع رساله دکتری او مقتل‌های شیعی بود که در سال ۲۰۰۰ زیر نظر جورج قنازع و اشعیا گُلدفِلد به انجام رساند. او هم‌اکنون استاد دانشکده عِمِق ییزراعیل در دانشگاه مکس استرن اسرائیل است و سابقه تدریس در دانشگاه‌های حیفا، تل‌آویو، لندن و کالیفرنیا را دارد. از او تا کنون مقالات و کتاب‌های متعددی به زبان‌های انگلیسی و عربی درباره شیعه منتشر شده است (طباطبایی، ص ۲۲) که در آنها رویکرد ضد شیعی به وضوح دیده میشود.(م)
. دکترای علوم قرآن و حدیث، مدرس گروه قرآن و حدیث دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران، (نویسنده مسئول)؛ salimibashiryahoo.com
. استادیار گروه تاریخ فلسفه و کلام اسلامی و شیعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران؛ saeed.tavoosiatu.ac.ir
[۴]. پاورقیهای مترجمان با (م) از پاورقیهای مؤلف متمایز شده است. (م)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
صص ۱۴۵-۱۶۸ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۷, Autumn & Winter ۲۰۲۳/ ۲۰۲۴
|
۷- سبک‌شناسی «دریافت مبتنی بر سنت تفسیری» در تاریخ تفسیر قرآن کریم
سجاد محمد فام
(تاریخ دریافت مقاله: ۱۸/۱۰/۱۴۰۲ تاریخ پذیرش مقاله: ۲۸/۱۰/۱۴۰۲)
چکیده
در تفاسیر قرآن بخشی از افزایش اطلاعاتِ شکل گرفته نسبت به متن آیات، محصول فرایندی تحلیلی، و بخشی دیگر با تکیه بر متون دیگر ایجاد گردیده است. در مقام معرفی این متون در منابع تفسیرپژوهی غالباً از متن سایر آیات، متون روائی و متون ادیان سابق سخن به میان آمده است. علاوه بر منابع مذکور، بخشی از فعالیتهای تفسیری مفسران بدین شکل بوده که به جای ارتباط مستقیم با کلام خدا یا در عرض ارتباط مستقیم با آن، به خود متون تفسیری صورت گرفته از قرآن کریم رجوع کردهاند؛ بنابراین میتوان از گونهای دیگر از دریافت و فهم، سخن گفت که "مبتنی بر سنت تفسیری" است. در این نوع دریافت، مفسر برای تفسیر کردن به جای مراجعه مستقیم به متن آیات، تفاسیر را بررسی می‌کند. این پژوهش بر اساس یک نگاه پسینی، و با روش توصیفی-تحلیلی بدنبال معرفی سبکهای دریافت مبتنی بر سنت تفسیری بوده و در ادامه به معرفی جریانهای تفسیری گسسته از سنت تفسیری پرداخته است. گردآوری و نقل آراء تفسیری، تلخیص و تمحیص تفاسیر، تضمین و مزج تفاسیر، سطحبندی و تشریح آراء تفسیری، و تعلیقه و حاشیه نویسی بر آراء تفسیری عمدهترین سبکهای دریافت مبتنی بر سنت تفسیری می‌باشند.
کلید واژه‌ها: سبک‌شناسی، گونه‌شناسی، روش تفسیری، پیوست‌گرایی، گسست‌گرائی، بینامتنیت.
. استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران؛ ac.mohammadfamazaruniv.ac.ir
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
صص ۱۶۹-۱۸۷ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۷, Autumn & Winter ۲۰۲۳/ ۲۰۲۴
|
۸- بررسی سندی و دلالی روایت «إذا کُتِبَ الْکِتَابُ قُتِلَ الْحُسَینُ علیه‌السلام»
محمد فراهانی، سیدمجید نبوی
(تاریخ دریافت مقاله: ۴/۹/۱۴۰۲ ـ تاریخ پذیرش مقاله: ۵/۱۰/۱۴۰۲)
چکیده
براساس منابع روایی متقدم، یکی از سخنان به جای مانده از امام صادق% راجع به ریشه و سبب اصلی قتل سیدالشهداء% عبارت: «إِذَا کُتِبَ الْکِتَابُ قُتِلَ الْحُسَینُ%» است که اساس واقعه عاشورا را عهدنامه‌ای ما بین چند تن از منافقین اصحاب پیامبر$ می‌داند که به عنوان صحیفه ملعونه شهرت یافته است. در این پیمان تعدادی از اصحاب پیامبر$ با یکدیگر عهد کردند از به خلافت رسیدن امیرالمومنین% ممانعت کنند و اجازه ندهند خلافت در خاندان رسول اکرم$ ادامه پیدا کند و برای رسیدن به این هدف، نقشه ترور آن حضرت را طراحی نمودند. مفسران آیات ۷۹ و ۸۰ سوره زخرف، آیه ۷ و ۱۰ سوره مجادله، آیه ۱۶۷ بقره و آیه ۱۱۸ آل عمران را درباره این صحیفه دانسته‌اند و بر پایه برخی اسناد، علاوه بر کتب شیعه، این قضیه در منابع اهل سنت از جمله «النشر و الطّیّ»، نیز آمده است. عبارت «إِذَا کُتِبَ الْکِتَابُ قُتِلَ الْحُسَینُ %»، ضمن حدیثی در کتاب روضه کافی نقل شده که از جهت سندی دارای اشکالاتی است؛ لکن از جهت متنی با روایات منابع متقدم و معتبر مطابقت دارد. در این مقاله با استفاده از بررسی سندی آیت الله شبیری زنجانی، تعلیق در سند حدیث منتفی و تصحیف در نام برخی از راویان سلسله سند، مرتفع، و دلالت متن حدیث، بر توطئه منافقین اصحاب رسول خدا$ و غصب خلافت امیرالمومنین% به عنوان اصل و اساس قتل اباعبدالله الحسین% اثبات شده است.
کلید واژه‌ها: امام حسین%، عاشورا، کربلا، سقیفه، نقد حدیث.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
صص ۱۸۹-۲۰۴ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۷, Autumn & Winter ۲۰۲۳/ ۲۰۲۴
|
۹- خوانشی تحلیلی ـ توصیفی بر سنت استدراج الهی با تاکید بر قرآن و روایات
هانیه بلالی، عباس همامی
(تاریخ دریافت مقاله: ۲/۱۱/۱۴۰۲ ـ تاریخ پذیرش مقاله: ۲۹/۱۱/۱۴۰۲)
چکیده
سنت‌های الهی همان قوانینی هستند که خدای متعال در جهت تدبیر جهان هستی, به مرحله اجرا گذاشته است. قرآن کریم در نقل سرگذشت فردی انسان و نیز اقوام و تمدن‌های گذشته، از حوادثی یاد می‌کند که به مثابه قوانینی کلی، در صورت فراهم آمدن زمینه‌هایش، هر زمان قابل تکرارند. استدراج یکی از این سنت‌هاست. استدراج به معنای سقوط تدریجی و مرحله به مرحله و نزدیک شدن به عذاب به صورت غیرمحسوس است. این سنت در هر دو حوزه فردی و اجتماعی رخ میدهد. تحقق این سنت معلول عواملی است که ارتباط زیادی با رفتار افراد جامعه دارند و شناخت آن عوامل می‌تواند مانع نجات جامعه از نابودی شود و در عین حال گرایش به معنویت و حرکت به سوی تمدن مطلوب را به ارمغان آورد. مطالعه معناشناختی مفهوم استدراج در قرآن، و بررسی آرا و دیدگاه دانشمندان مسلمان درباره عوامل و فلسفه سنت استدراج، هدف اصلی این جستار است.
کلید واژه‌ها: قرآن، سنت، استدراج، عذاب، جامعه.
. دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران؛ haniyebelaligmail.com
[۲]. استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)؛ ahhemamia.ir
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
صص ۲۰۵-۲۲۴ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۷, Autumn & Winter ۲۰۲۳/ ۲۰۲۴
|
۱۰- روایات علوی در تفسیر کشف الأسرار میبدی؛ موضوع شناسی و اعتبار سنجی
وحیده دهقانی فیروزآبادی، یحیی میرحسینی، زهرا هاشمی
(تاریخ دریافت مقاله: ۸/۶/۱۴۰۲ ـ تاریخ پذیرش مقاله: ۲۷/۶/۱۴۰۲)
چکیده
ابوالفضل رشیدالدّین میبدی، مفسر اهل سنت در سده ششم هجری، عمده اشتهارش به واسطه تفسیر «کشف الاسرار و عدهالابرار» است. میبدی در مواضع مختلف اثر خود، به روایات خاندان پیامبر $ بویژه حضرت علی% اشاره و به اقوال و احوال آن حضرت، استناد و استشهاد می‌کند. بررسی این استنادات با توجه به مذهب وی، از اهمیت بسزایی برخوردار است. از این رو در این نوشتار، کوشش شده است به روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن استخراج استنادهای رشیدالدین میبدی به حضرت علی%، نخست از نظر موضوعی دسته‌بندی شود و آنگاه از حیث صحت‌سنجی، مورد واکاوی قرار گیرد. از نتایج مقاله باید به این موارد اشاره کرد: پربسامدترین موضوعات، روایاتی با درون‌مایه تفسیر لغوی و ادبی، سپس اعتقادی، عبادی و آنگاه اخلاقی هستند که بیش از همه در النوبه الثانیه به ثبت آمده است. از نظر اصالت، بسیاری از روایات در متون حدیثی شیعه و سنی، محفوف به قرائن‌اند و می‌تواند مورد پذیرش قرار گیرد. اما دسته‌ای دیگر، نشانی از آنها در جوامع روایی یافت نمی‌شود. در کنار تعداد محدودی روایت که غیرهمسو با عقاید شیعیان است، بیشتر مرویات با دیدگاه شیعه امامیه، سازگار است.
کلید واژه‌ها: امام علی%، حدیث، رشیدالدین میبدی، کشف‌الأسرار و‌عدهالأبرار، موضوع‌شناسی، اعتبارسنجی.
. فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد رشته نهج‌البلاغه، دانشگاه میبد، میبد، ایران؛ V.Dehghanimeybod.ac.ir
[۲]. دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران (نویسنده مسئول)؛ Mirhoseinimeybod.ac.ir
[۳]. استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران؛ Hashemimeybod.ac.ir
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
صص ۲۲۵-۲۵۵ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۷, Autumn & Winter ۲۰۲۳/ ۲۰۲۴
|
۱۱- مؤلفههای شناخت شیوۀ گزینشو جایگذاری احادیث در الحیاه
روح‌الله شهیدی، زهرا خوش صحبتان
(تاریخ دریافت مقاله: ۲۵/۹/۱۴۰۲ ـ تاریخ پذیرش مقاله: ۱۳/۱۰/۱۴۰۲)
چکیده
جوامع حدیثی به عنوان مهمترین مجموعهها از میراث حدیثی تشیع، حائز اهمیت هستند و مطالعه و بررسی ملاکهای گزینش، چینش و تبویب احادیث، زمینه را برای شناخت بهتر آنها فراهم میسازد. برای این مطالعه، الحیاه به عنوان جامع حدیثی متأخر که در پی ارائه سبک و الگوی زندگی بر مبنای تعالیم دینی است، انتخاب شده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، مهمترین مؤلفههای گزینش و جایگذاری حدیث را در الحیاه، از طریقِ معیار اعتبارسنجی احادیث، روش جستجو و جمعآوری احادیث و گرایش نویسندگان بررسی می‌کند. مولفان الحیاه در گزینش منابع و مصادر علاوه بر توجه به قدمت و توثیق مآخذ اولیه، با بهرهگیری از تعاضد مضمونی احادیث با قرآن و دیگر روایات بعنوان معیاری برای اعتبارسنجی احادیث، مجموعه گستردهای از منابع غیرفقهی، اخلاقی و واسطهای را نیز مورد استفاده قرار میدهند. مقایسه جایگاه احادیث در منابع اولیه با عناوین فصول الحیاه و مطالعه نوع پیوند احادیث با عناوین بیانگر مبانی مولفان، دغدغهها و گرایش اجتماعی برادران حکیمی و انگیزههای تالیف توسط ایشان است.
کلید واژه‌ها: گزینش حدیث، جوامع حدیثی، الحیاه، محمدرضا حکیمی، تبویب حدیث.
. استادیار علوم قرآن و حدیث دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران؛ shahidiut.ac.ir
. دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران؛ z.khoshsohbatanmodares.ac.ir
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۷، پاییز و زمستان ۱۴۰۲
صص ۲۵۷-۲۸۳ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۷, Autumn & Winter ۲۰۲۳/ ۲۰۲۴
|
۱۲- مولفه‌ها و شاخصه‌های حکمرانی خوب و بررسی آنها از دیدگاه قرآن و روایات
ابراهیم یاقوتی
(تاریخ دریافت مقاله: ۲/۱۱/۱۴۰۲ ـ تاریخ پذیرش مقاله: ۲۴/۱۱/۱۴۰۲)
چکیده
حکمرانی خوب یکی از موضوعات مهم حکمرانی است که همواره محل بحث و نظر است. تطبیق این امر در آموزه‌های اسلامی از موضوعاتی است که نیازمند بحث و بررسی است. بر همین اساس هدف مقاله حاضر بررسی مولفه‌ها و شاخصه‌های حکمرانی خوب از دیدگاه قرآن و روایات است. مقاله حاضر توصیفی تحلیلی است و با استفاده از روش کتابخانهای به بررسی موضوع مورد اشاره پرداخته شده است. یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که اصول حکمرانی مطلوب در مفهوم حقوقی آن اگر مطابقت کامل با آموزه‌های قرآنی نداشته باشد در اغلب مصادیق تعارضی با آن ندارد. با این حال، اصول حکمرانی مورد نظر قرآن مبتنی بر جهان بینی الهی و اهداف حکومت اسلامی چون حاکمیت خداوند بر جهان و انسان است و تنها ناظر به شکل حکومت و تدبیر امور دنیوی نمی‌باشد و این نقطه تمایز حکمرانی مطلوب از دیدگاه قرآن و روایات است که منجر به اختلاف در مبانی اصول حکمرانی از دیدگاه قرآن و حقوق عمومی شده است. همانند اصالت حقوق عمومی، اصل شفافیت و ضرورت آن در امر حکمرانی، از معارف قرآن قابل استنباط است. در عین حال بنیان نگرش قرآن به انسان و اعمال او بر مسئولیت و پاسخگویی استوار است و از این نقطه نظر زمینه پذیرش هر نوع مسئولیت و پاسخگویی معقول و متناسب با اختیار و توانایی انسان در نظام حقوقی اسلامی نیز وجود دارد. با این حال در دیدگاه قرآنی، مسئولیت و پاسخگویی فراتر از مسئولیت رسمی بوده و جنبه اخروی و اعتقادی نیز دارد.
کلید واژه‌ها: حکمرانی خوب، حاکمیت قانون، شفافیت، مسئولیت‌پذیری، پاسخگویی، مشارکت.
[۱]. دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران؛ yaghouti۲۰۱۰yahoo.com
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
