|
|
|
|
| |
 |
انتشار آنلاین مقالات پذیرفته |
 |
|
| | تاریخ ارسال: 1402/11/16 | |
|
در این بخش مقالات پذیرفته شده قطعی ، پس از ویراستاری نهایی به تدریج و به شکل برخط منتشر می شوند تا در شماره مربوط قرار گیرند
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۸، بهار و تابستان ۱۴۰۳
صص ۵-۳۴ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۸, Spring & Summer ۲۰۲۴
|
۱- تحلیل اندیشه‌های رجالی و گزارش‌های حدیثی «علی بن حسن بن فضّال»
با تاکید بر «رجالِ کشّی»
کوثر یوسفی نجف‌آبادی، حسین ستار، روح الله شهیدی، محمدهادی یوسفی غروی
(تاریخ دریافت مقاله: ۱۷/۱۱/۱۴۰۲ـ تاریخ پذیرش مقاله: ۱۳/۰۲/۱۴۰۳)
چکیده
نقش خاندان فضال در انتقال میراث روایی شیعه امری انکار ناپذیر است. در این میان علی بن حسن بن فضال با تاثیرگذاری بر اندیشه‌های حدیثی و رجالی پسینیان خود امر مهمی را برعهده داشته است. پژوهش‌های مختلفی پیرامون آثار روایی وی انجام شده لیک سوال از چند و چون فهم اندیشه رجالی وی به عنوان یک رجالیِ «نص گرا» و مولف قرن۳ همچنان مطرح است.این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از شیوه‌هایی چون تحلیل اسناد- متن و یافتن حلقه مشترک و تبیین روابط معنایی میان روایات سعی دارد تا به مدد بازیابی آثار وی در کتاب اختیار معرفه الرجالِ کشی مبانی جرح و تعدیل و عوامل اثرگذار بر نوع رأی رجالی وی را به‌دست آورد و دلایل اعتماد کشی و عیاشی بر او و نیز داوری دانشیان در تعارض بین علی بن فضال و عیاشی را به عیار نقد بازنماید بدین ترتیب مشخص شد که علی بن فضال در نظرات رجالی از سه شیوه بیانی برای وثاقت یا ذم راویان استفاده میکند، معیار توثیق راویان از نظر علی بن فضال را در سه دسته میتوان شماره کرد و آنچه که در وهله اول برای علی بن فضال مهم است واکنش یا سخن امام نسبت به یک شخص است. او گرایش‌های غیر تأثیرگذار در اندیشه‌های مهم کلامی را در توثیق راویان دخالت نمی‌دهد و میتوان از احتمال گرایش کلامی وی هم‌راستا با ابن ابی عمیر و در مخالفت با یونس بن عبد الرحمن سخن گفت وی با درایت‌های رجالی خاص خود انواع الفاظ توثیق و تضعیف را به کار بسته و اندیشه فطحی در آرای رجالی تاثیر نداده است.
کلید واژه‌ها: علی بن حسن بن فضال، اختیار معرفه الرجال، توثیق و تضعیف راویان، محمد بن مسعود عیاشی، محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشی، فطحیه.
این اثر تحت حمایت مادی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (INSF) برگرفته شده از طرح شماره «۴۰۱۳۲۶۹» انجام شده است.
. استادیار گروه قرآن و حدیث دانشکده الهیات، دانشکدگان فاریابی، دانشگاه تهران، قم. ایران؛ shahidi ut.ac.ir
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۸، بهار و تابستان ۱۴۰۳
صص ۳۵-۶۰ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۸, Spring & Summer ۲۰۲۴
|
۲- معناکاوی رمزگان خطبه ۶۴ نهج‌البلاغه (براساس الگوی رمزگان رولان بارت)
رحمان نوازنی، گل افروز محبی
(تاریخ دریافت مقاله: ۲۶/۳/۱۴۰۳ ـ تاریخ پذیرش مقاله: ۲۵/۰۴/۱۴۰۳)
چکیده
نهج‌البلاغه بهعنوان یک مرجع غنی دینی و اعتقادی حاوی آموزههای معرفتی جهت آزادگی بشریت در طول تاریخ است. پژوهش حاضر با بررسی توصیفیتحلیلی و با مبنا قراردادن متن خطبه ۶۴ نهج البلاغه از امام علی% از رهگذر رویکرد رمزگان پنجگانه در پی شناسایی ساختار اولیه این اثر است تا از ورای آن، معانی ضمنی خطبه را مطابق با پیشرفتهای جامعه انسانی بازشناسی نماید. نشانهشناسی ساختاری از جمله تحلیلهایی است که در قرن بیستم و در پی نشانهشناسی سوسوری به شکوفایی رسید. «رولان بارت» ـ نشانهشناس و منتقد ساختارگرای فرانسوی ـ در پی نوعی استعدادیابی متن، شناسایی پژواکهای معنایی متن را پیشنهاد کرد. وی این دیدگاه را با معرفی الگوی رمزگان پنجگانه (رمزگان هرمنوتیک یا معمایی، رمزگان پروآیرتیک یا کنشی، رمزگان معنابنی یا ضمنی، رمزگان نمادین یا تقابلی و رمزگان فرهنگی یا ارجاعی) ارائه داد. رولان بارت این نظریه را بر پایه هنجارمندی ساختار نشانهای متن که عامل اصلی معناآفرینی است بیان کرد. دستاورد پژوهش گویای این مسأله است که این رویکرد میتواند ابزار مناسبی جهت رسیدن به لایههای معنایی متون دینی و تفسیر آنها باشد. بر این اساس، رمزگان معمایی، معمای زندگی را در سراسر متن مطرح میکند و رمزگان کنشی نیز با وجوه فعلهای کنشی و امری در سطح متن، استعداد فطری انسان در گرایش به نیکیها را شکوفا میسازد. رمزگان ضمنی با کارکرد برجستهسازی و معناسازی در پی تقویت بینش بشری نسبت به علت بنیادین خلقت، ایفای نقش میکند و رمزگان نمادین نیز با تقابل خیروشر، زیست مؤمنانه را جهت سعادت انسان پیشنهاد میدهد. رمزگان فرهنگی نیز نگرش ماورایی به زندگی را در قالب فلسفه خلقت نمایان میسازد.
کلید واژه‌ها: نشانهشناسی، رمزگان، رولان بارت، نهج‌البلاغه، خطبه ۶۴، امام علی%.
. دکتری زبان و ادبیات عربی، استاد مدعو دانشگاه کاشان، کاشان، ایران؛ rahman.navazani۱۳gmail.com
[۲]. دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران (نویسنده مسئول)؛
Golafrooz۴۵۱۹۹۰۸۴۰۱gmail.com
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۸، بهار و تابستان ۱۴۰۳
صص ۶۱-۸۶ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۸, Spring & Summer ۲۰۲۴
|
۳- جایگاه و کارکرد «حدیث» در تفسیر دَروَزه
حسن اصغرپور، علی صفری
(تاریخ دریافت مقاله: ۱۳/۴/۱۴۰۳ ـ تاریخ پذیرش مقاله: ۲۶/۰۴/۱۴۰۳)
چکیده
محمّد عزت دروزه، مفسّر معاصر اهل سنّت نگارندۀ یکی از معدود تفاسیر قرآن بر پایۀ ترتیب نزول سُوَر است. دروزه در التفسیر الحدیث خود کوشیده تا آیات قرآن را با توجه به فضای تاریخی ـ اجتماعی نزول آنها تفسیر نماید. او، پیش از آن که یک مفسّر باشد، یک تاریخِ اسلام‌پژوه است و این صبغۀ اندیشگانی او در بیشتر آثار وی به چشم می‌خورد. یکی از جلوه‌های نگاه تاریخی وی در تفسیرش، توجه به روایات در فهم آیات قرآن است. روایات تفسیری، بخش در خور توجّهی از تفسیر دروزه را در بر گرفته است. برخی دستاوردهای پژوهش حاضر نشان از آن دارد که غالباً، دروزه، فهم خویش از آیات قرآن را به روایات متوrف نساخته، بلکه پس از ارائۀ فهم سیاقی از آیات، کوشیده تا در صورت لزوم، با کمک روایات، به تقویت برداشت تفسیری خویش بپردازد. دروزه، بیش از آنکه روایات تفسیری را بپذیرد، به نقد آنها روی آورده است. نقد او از روایات، عمدتاً مبتنی بر عدم نقل آن در منابع معتبر حدیثی کهن اهل سنّت است؛ از این‌رو، میتوان گفت: عمدۀ نقدهای روایی دروزه، صبغۀ منبعی دارند، تا محتوایی یا سندی. در التفسیر الحدیث دروزه، روایات، در عرصه‌های مختلفی چون: تعیین ترتیب نزول سوره‌ها، تعیین سبب نزول آیات و سوره‌ها، فضائل سوره‌ها، تفسیر آیات الأحکام، تفسیر داستان‌های قرآن و... نقش‌آفرین بوده‌اند.
کلید واژه‌ها: التفسیر الحدیث، محمّد عزت دروزه، روایات تفسیری، نقد حدیث.
. دانشیار گروه قرآن و حدیث دانشگاه شاهد، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول)؛ H.asgharpourshahed.ac.ir
. استادیار گروه قرآن و حدیث دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران؛ safari.aatu.ac.ir
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۸، بهار و تابستان ۱۴۰۳
صص ۸۷-۱۱۴ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۸, Spring & Summer ۲۰۲۴
|
۴- کارکرد تغییر اعتباریات در تفاسیر عصری با تأکید بر نظریه اعتباریات علامه طباطبایی
مریم محبی‌پور، مجید معارف، سیدمحمدعلی ایازی
(تاریخ دریافت مقاله: ۰۲/۰۵/۱۴۰۳ ـ تاریخ پذیرش مقاله: ۱۴/۰۵/۱۴۰۳)
چکیده
علامه طباطبایی، درعلوم گوناگون اسلامی نوآوری‌هایی داشت از جمله این نوآوریها نظریهی ادراکات اعتباری است. گرچه قبل از ایشان نیز توسط برخی فیلسوفان مسلمان مطرح است، اما علامه در تفسیرالمیزان و سایر آثار خویش قلمرو آن را از معرفت‌شناسی به بعد فرهنگی و تربیتی توسعه داد؛ به طوری که این نظریه را میتوان به عنوان نظریهای نوین در صورتبندی دقیقتر ساختار رفتار انسان بیان نمود. علامه با طرح ادراکات اعتباری به عنوان سنخی از ادراکات انسانی نقش عناصری چون نیاز، مقاصد و غایات، و موقعیت جغرافیایی، محیط عمل را در رفتار و کنش‌های متفاوت انسان دخیل میداند به اعتقاد ایشان باوجود ثابت بودن اصل تربیت، فرایند رشد تربیتی در محیطهای متنوع طبق نظر عقلای جامعه شکل خاصی به خود می‌گیرد از همین‌رو این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی به بحث درباره‌ی تأثیر و کارکرد تغییر اعتباریات در تفاسیر عصری میپردازد و با هدف تأثیر اعتباریات در تربیت انسان از یک جنبه به این نتیجه می‌رسد که خداوند متعال با قرار دادن شریعتهای گوناگون، زبان و فرهنگ‌های متنوع، روشهای تربیتی را متناظر با ظرفیت افراد و نیاز جامعه با حفظ اصول پایدار تربیتی از طرق گوناگون مانند عقل و وحی در اختیار بشر قرار میدهد، از همین‌رو اعتباریات نیز تغییر میکند؛ از جنبه دوم خداوند متعال نظام پاداشهای گوناگون را باتوجه به استعداد و موقعیت افراد در نظر می‌گیرد تا افراد بیشتری در نظام پاداش الهی اهل نجات باشند.
کلید واژه‌ها: نظریه اعتباریات، قرآن کریم، علامه طباطبایی، تغییر اعتباریات، کارکرد، تفاسیر عصری.
. دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران؛ smohebbipouryahoo.com
[۲]. استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، ایران. (نویسنده مسئول)؛ maarefut.ac.ir
. استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران؛
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پژوهش دینی
شمارۀ ۴۸، بهار و تابستان ۱۴۰۳
صص ۱۱۵-۱۳۵ (مقاله پژوهشی) |
|
Pazhouhesh Dini
No. ۴۸, Spring & Summer ۲۰۲۴ |
۵- بررسی معانی تعبیر «مِنْ دُونِ اللهِ» در قرآن کریم
رقیه مدینه دارابی، علیرضا رادبین، احمد امیری
(تاریخ دریافت مقاله: ۱۴/۰۵/۱۴۰۳ ـ تاریخ پذیرش مقاله: ۱/۰۶/۱۴۰۳)
چکیده
یکی از الفاظ تحرّک‌نمایِ فکری، توسط فرقه وهابیّت، اصطلاح پرکاربرد «مِنْ دُونِ اللهِ» در پاره‌ای از آیات قرآن می‌باشد. تحقیق حاضر ضمن التفات به معانیِ لغوی واژه «دُونْ»، و معنای جبلی پیشوند لفظ «مِنْ» برای این کلمه، به بررسی در تقابل معناییِ قید «مِنْ دُونِ» با عباراتی چون «مِنْ عِنْدِ» و «مِنْ لَدُنْ»، میپردازد. سپس با استناد به آیات، موارد کارایی و معنایی، و نیز استعمال مفهومیِ ترکیب «من دون الله»، اقسام و مصادیق آنرا تبیین کرده. و پس از آن با غور در آیات، با ارائه ادله مُتقن، خلاف دیدگاه وهابیون را در این امر، به اثبات می‌رساند. و فرجام، جهت فهم ترجمه صحیح عبارت «من دون الله»، مصادیق و معانیِ حقیقیِ آنرا بر اساس بافت کلام، در قالب مباحث «عبادی، غیریّت، ولایی، توسل و استغاثه، شفاعت، قُرب و بُعد، توصیف و مستثنی، انفصال، مفارقت، مجانبت و...». به ثبوت می‌رساند. و ابراز می‌دارد؛ که تعبیر «من دون الله» در تمام موارد به معنای عبارت «من غیر الله» نمی‌باشد. بلکه دارای معانی متفاوتی بوده و بر اساس پذیرش و ایفای نقش خود در جمله، افاده معنا میکند.
کلید واژه‌ها: قرآن، اقسام کلمه «دون»، آیات «من دون الله»، مصادیق «من دون الله»، وهابیّت.
. دانشجوی رشته الهیات و معارف اسلامی، گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران، tbzac.irgmail.com
. استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. (نویسنده مسئول)،radbin۱۴gmail.com
. استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. ahmadamiriiaut.ac.ir
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
