مفسران شیعه طی قرون متمادی به لحاظ تاریخی، اجتماعی و فرهنگی شرایط یکسانی نداشتهاند. از آنجا که تأثیر کلی فضای زمانه بر گرایش، سبک و محتوای تفسیر امری انکارناپذیر است؛ تفسیر تبیان نیز از این امر مستثنی نیست. در نگاهی کلی و با ملاحظه شرایط فرهنگی و تاریخی عصر شیخ طوسی میتوان تصدیق کرد رویکرد حاکم بر این تفسیر، رویکرد عقلی ـ کلامی است،این مهم حتی نحوه نگرش شیخ طوسی را در مواجهه با روایات تحت تأثیر قرار داده است. در تحلیل این رویکرد عقل گرایانه،شرایط عصری سده پنجم هجری، و تحولات تاریخی حاکم بر تبادلات علمی فرهنگی آن را در بغداد نباید نادیده گرفت. نقطه عطف این تحول فکری در گفتمان شیعی آن عصر است و باید آن را در مواجهه خاص عالمانی نظیر شیخ مفید و سید مرتضی با معرفت دینی و تفسیری - حدیثی جستجو نمود. با صرف نظر از برخی اختلافات فرعی شیخ طوسی با آن دو متفکر، باید خاطر نشان کرد که او در کلانِ قضیه، پیرو مکتب فکری آنها بوده و بازتاب این پیروی را در مواجهه او با روایات تفسیری ملاحظه میکنیم. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی در مقام تبیین چرایی و چگونگی تأثیر فرایند تاریخی بر روند بهرهگیری این مفسر، به ویژه در حوزه روایات تفسیری است.
Razavikiya S Z, Qasempour M. The Historical Origin of Rationalism from Sheikh Tusi's Perspective in al-Tibyan and its Impact on the Evaluation of Interpretive Narrations. 3 2019; 19 (39) :95-112 URL: http://pdmag.ir/article-1-1062-fa.html
رضوی کیا سیده زینب، قاسم پور محسن. خاستگاه تاریخی عقلگرایی از منظر شیخ طوسی در تبیان و تأثیر آن در ارزیابی روایات تفسیری. پژوهش دینی. 1398; 19 (39) :95-112