مقاله پیشرو به دنبال بررسی فطرت انسان به عنوان ویژگی بنیادین در موضوع انسانشناسی از منظر مکتب اسلام و اندیشمند معاصر، حکیم آیتالله شاه آبادی، مشهور به فیلسوف فطرت، با روشی توصیفی، نقلی و تفسیری میباشد. پژوهش حاضر حاکی از آنست که ریشهی بسیاری از بحرانهای معرفتی، اخلاقی و مادیگرایی در طول تاریخ حیات بشری، ناشی از بحران هویت است، که آن نیز بدلیل عدم شناخت انسان از خود اصیل و واقعیاش میباشد. لذا یکی از اساسیترین راهکارها برای رفع بحران مذکور، شناخت بنیادین و همهجانبه انسان با ویژگیهای تکوینی خویش است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد،انسان پیچیدهترین و عالیترین مخلوق خداوند است و دارای شخصیت مرکّب از دو ویژگی وهدف تکوینی مُلکی (حیوانی) ومَلکوتی (فراحیوانی) است. ویژگی فطرت بُعد ملکوتی ، هویت ذاتی و توحیدی انسان را تشکیل می دهد، که در آیات و روایات اسلامی از آن به عنوان دین حنیف، اسلام، معرفت خدا و توحید یاد میکنند و به تعبیر حکیم شاه آبادی، انسان مفطور به فطرت الهیّه است که از لوازم وجود مُدرک او میباشد و حقیقتش، علم و عشق به کمال مطلق، یعنی خداوند سبحان است. فطرت انسان بر اساس آیه فطرت و تفسیر آیت الله شاه آبادی، دارای ویژگیهایی همچون همگانی، همهگاهی، غیراکتسابی(جبری و ناخودآگاه)، ثابت، غیرقابل تغییر و تبدیل و معصومیت ازخطا و اشتباه است. بر این اساس فطرت، نقش و جایگاه هدف نهایی از رشد و کمال واقعی انسان را ایفا میکند. لذا برای او دارای ارزش و مطلوبیت ذاتی و مطلق است و اگر انسان به کمک تعالیم و آموزههای انبیاء الهی، به صورت خودآگاه و اختیاری توجه خود را به سمت و سوی آن معطوف کند و حجابهای بُعد مادی و حیوانیاش را کنار بزند، منِ توحیدی او شکوفا شده و از هویتی اصیل و الهی برخوردار میگردد، که در واقع همان مقام قرب الهی، بهشت سعادت و حقیقتالکمال او خواهد بود.
Molavi A, Mazaheri A, Tarighi A H. Investigation of Human Nature from the Perspective of Verses and Narratives. 3 2022; 21 (44) :135-162 URL: http://pdmag.ir/article-1-1571-fa.html
مولوی عباس، مظاهری عبدالرضا، طریقی عبدالحسین. بررسی فطرت انسان از منظر آیات و روایات با تاکید بر اندیشههای آیت الله محمدعلی شاه آبادی. پژوهش دینی. 1401; 21 (44) :135-162