نظریه کنش کلامی یکی از نظریات مطرح در زمینه تحلیل گفتمان و متنشناسی است. این نظریه که شاخهای از فلسفه زبان است به بررسی افعال و جملات در موقعیتهای مختلف میپردازد. کاربست این نظریه جدید در تحلیل متون دینی، افق جدیدی را در برابر پژوهشگران این حوزه قرار میدهد. سوره آلعمران در رابطه با تعاملات اجتماعی اسلام با اهل کتاب موضوعات مختلفی را مطرح میکند. بسیاری از آیات این سوره به بررسی ویژگیهای فکری و رفتاری نادرست اهـل کتـاب در گذشته و حال میپردازد. رویکرد این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است که از الگوی کنش کلامی جان سرل برای تحلیل جملات مربوط به این تعاملات استفاده میگردد. پیام اصلی آیات در قالب این کنشها، نظام ارزشی جدیدی را بیان میکند. خداوند همه پیروان ادیان الهی را در تعامل با یکدیگر به سمت و سوی وحدت ادیان برای هرچه بهتر شدن جامعه، خواه به صورت توصیه، پیشنهاد یا حتی هشدار، ترغیب نماید. غالب این کنشها به صورت غیرمستقیم است و به دلیل عمق معانی جملات، برای برخی آیات میتوان چندین کنش را در نظر گرفت. نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که از میان کنشهای پنجگانه سرل، کنشترغیبیو کنشعاطفی درآیات تعاملات اجتماعی اسلام با اهل کتاب به نسبت سایر کنشها، وجه غالب است. دلیل این بسامد بالا، آن است که تعلیل توصیف آگاهی بخش از یک سو حاکی از آن است که اراده الهی منطبق بر گفتمان ارشاد و ارتقای فهم مخاطب است و از سوی دیگر نشان دهنده این است که گوینده قصد دارد تا مخاطب به بهترین نحو تعامل مسالمت آمیزی با سایر ادیان الهی داشته باشد. هدف این تحقیق، تحلیل آیات مرتبط با تعاملات اجتماعی مسلمانان با پیروان اهل کتاب در سوره آل عمران با تاکید بر الگوی کنش کلامی جان سرل میباشد.
Hashemi Z, Nafisi S, Hashemi F. Examining the Verses of Islam's Social Interactions with the People of the Book, Based on John Searle's Theory of Verbal Action, Focusing on Surah Āl-i ʿImrān. 3 2022; 21 (44) :207-237 URL: http://pdmag.ir/article-1-1574-fa.html
هاشمی زهرا، نفیسی شادی، هاشمی فاطمه. بررسی آیات تعاملات اجتماعی اسلام با اهل کتاب براساس نظریه کنش کلامی جان سرل با محوریت سوره آل عمران. پژوهش دینی. 1401; 21 (44) :207-237