بیتردید، قرآن کریم به عنوان کلام الهی، دارای معانی و لایههای متعددی است که فهم دقیق آن، همواره از دغدغههای اصلی مفسران و اندیشمندان بوده است. با این وجود، برخی از واژگان قرآنی، به دلیل گستردگی معنایی و کاربردهای متنوع، همواره محل اختلاف نظر و تفسیرهای گوناگون بودهاند. واژه «ضرب» از جمله این واژگان است که در آیات متعددی به کار رفته و معانی ظاهراً متفاوتی از آن برداشت شده است. از آنجایی که دستیابی به فهمی جامع و منسجم از این واژه،با توجه به نقش محوری آن در فهم آیات و استنباط معارف قرآنی، ضرورتی اجتنابناپذیر است، پژوهش حاضر با هدف بررسی معنای واژه «ضرب» در قرآن کریم بر اساس نظریه «روح معانی» در فلسفه و عرفان و با تأکید بر روابط همنشینی واژگانی انجام شده است. در این پژوهش، با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع معتبر لغوی و تفسیری، ابتدا به تبیین مبانی نظریه «روح معانی» پرداخته و سپس، با تحلیل کاربردهای مختلف واژه «ضرب» در آیات قرآن و بررسی روابط همنشینی آن با سایر واژگان، تلاش شده است تا معنایی عام و فراگیر برای این واژه ارائه شود. نتایج این پژوهش نشان میدهد که میتوان واژه «ضرب» را به معنای «وقوع و ظهور پدیدهای با هدف ایجاد تأثیر، انتقال و تحول از حالتی به حالت دیگر» تعریف نمود و این معنا، قابلیت انطباق بر تمامی مصادیق استعمالی آن در قرآن را داراست. این پژوهش ضمن ارائه تفسیری نوآورانه از واژه «ضرب»، بر اهمیت نظریه «روح معانی» در تفسیر قرآن تأکید میکند و راه را برای تحقیقات بیشتر در این زمینه هموار میسازد.
Doagoo M. A Study of the Meaning of the Word Ḍarb in the Qur’an Based on the Theory of the Spirit of Meanings
With Emphasis on Collocational Relationships. 3 2025; 24 (49) :275-303 URL: http://pdmag.ir/article-1-2179-fa.html
دعاگو منصوره. بررسی معنای واژهی «ضرب» در قرآن بر اساس نظریهی روح معانی
با تأکید بر روابط هم نشینی. پژوهش دینی. 1403; 24 (49) :275-303