|
بررسی مقایسه‌ای روش شناسی علم الکلمه و علم اللسان در حوزه فهم متن
(براساس نظریه روح المعانی)
|
منصوره دعاگو   |
|
|
|
چکیده: (11 مشاهده) |
| در عربی، اصطلاح «علم اللسان» به طور گسترده‌ای معادل زبان‌شناسی در نظر گرفته می‌شود. در «علم اللسان»، تمرکز عمدتاً بر بُعد مادی زبان یا «لسان» است که متکی بر صورت‌های لفظی و ابزار بیان می‌باشد. هرچند این رویکرد در تحلیل ساختارهای زبانی مؤثر است، اما تمامیت حقیقت یک «کلمه» را آشکار نمی‌کند، چرا که از مراتب غیرمادی و باطنی آن غفلت می‌شود. در حکمت متعالیه و قرآن، کلمه واجد «روح معنا»ست که از مراتب عالی معنای شهودی–الهی و عقلی آغاز شده و تا مراتب مثالی و مادی امتداد می‌یابد. نبود رویکردی که این مراتب را به صورت یکپارچه ببیند، خلأیی نظری در مطالعات زبان ایجاد کرده است.این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و در چارچوب حکمت متعالیه، به واکاوی مفهومی «کلمه» و «لسان» در منابع قرآنی و فلسفی می‌پردازد و بر مبنای نظریهٔ «روح المعانی» مراتب سه‌گانهٔ مادی، مثالی و عقلی کلمه را طبقه‌بندی می‌نماید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در «علم الکلمه»، برخلاف مسیر رایج لسانیات که از لفظ به معنا حرکت می‌کنند، جهت فهم زبان از معنای شهودی ـ الهی و معنای عقلی (روح المعانی) آغاز می‌شود و سپس به مراتب نازل آن، از جمله لفظ ظاهری، نزول می‌کند. این رویکرد، ضمن پذیرش اهمیت مرتبهٔ لفظی، امکان تبیین پیوستگی طولی میان ساحت‌های مادی و فرامادی زبان را فراهم می‌سازد و متن را ـ به‌ویژه در متونی چون قرآن کریم ـ از آسیب‌های معنایی ناشی از پیش‌فرض‌های تاریخی و ذهنی مفسر مصون می‌دارد و می‌تواند مبنایی برای بازسازی مفاهیم قرآنی و توسعهٔ نظریه‌های معنامحور در علوم انسانی فراهم آورد. |
|
| واژه‌های کلیدی: علم اللسان، علم الکلمه، حکمت متعالیه، متن قرآنی، روح معانی. |
|
|
متن کامل [PDF 502 kb]
(5 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1404/8/24 | پذیرش: 1404/8/24 | انتشار: 1404/8/24
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
