رجوع به اهل کتاب آثار و پیامدهای زیانباری همچون نفوذ جعلیات و اسرائیلیات به حوزه تاریخ، حدیث و تفسیر را به همراه داشت. موافقان رجوع به اهل کتاب برای اثبات روایی و به منظور توجیه عملکرد برخی از صحابه و تازه مسلمانان از اهل کتاب به شماری از آیات، روایات و سیره صحابه استناد جستهاند. این مقاله با هدف بررسی مقایسهای آراء ذهبی و معرفت پیرامون جواز رجوع به اهل کتاب نگاشته شده به بررسی دیدگاههای آنان ذیل ادله مشروعیت مراجعه به اهل کتاب میپردازد؛ نتایج پژوهش حاکی از آن است دو مفسر پیرامون جواز رجوع به اهل کتاب دیدگاههای متفاوتی ارائه کردهاند. ذهبی برای توجیه رجوع برخی از صحابه به اهل کتاب معتقد است آیات و روایات جواز، مراجعه صحابه به اهل کتاب را اثبات و تجویز میکند. ایشان علاوه بر این سیره عملی صحابه را نیز جوازی برای رجوع صحابه به اهل کتاب دانستهاند. معرفت ادله جواز رجوع به اهل کتاب را بررسی و آیات و روایات جواز را نوعی کنایه دانسته است. آیات را کنایه و از باب «إیاک أعنی و اسمعی یا جاره» و روایت یک تعبیرکنایی از مبالغه در رسوایی و فضاحت است. ایشان رجوع به اهل کتاب را سیره صحابه ندانسته، بلکه معتقدند عدهای از صحابه که از بضاعت علمی اندکی بهرمند بودند به سراغ اهل کتاب میرفتند و تاریخ را گواه صادق این مدعا میداند.
Deyari Bidgoli M T, Nasiri R. Examining the Authority of the People of the Book from the Perspectives of al-Dhahabī and Maʿrifat. 3 2025; 24 (49) :225-250 URL: http://pdmag.ir/article-1-2177-fa.html
دیاری بیدگلی محمد تقی، نصیری رضا. واکاوی مرجعیت اهل کتاب از منظر ذهبی و معرفت. پژوهش دینی. 1403; 24 (49) :225-250